معنی عمود آهنین

نام یک جنگ افزار باستانی است که در جنگ های روزگار پیشین کاربرد داشته است. ساختمان کلی آن از یک دسته و یک گوی سخت گِرد، آمده است. این ابزار را در پارسی گُرزه، کوپال و دَبوس هم می‌گویند که واژه واپسین به عربی هم راه یافته و جمعش هم دبابیس گردیده است. این ابزار جنگ به شکل های مختلفی بوده است که ظاهرا براساس سلیقه افراد و یا توانایی آنها ساخته می شده است مثلا در لغت نامه دهخدا از گرز گاوچهره صحبت شده که یک ترکیب وصفی مرکب است و به معنی گرزی است که هیائت آن به شکل گاو باشد و جنس آن از آهن و یا چوب بوده که این هم بر اساس شرایط اقلیمی تعیین می شده است.

ستون خانه

دیدن عمود به خواب، دلیل بر مردی بود راست و درست و بعضی گویند، دلیل است بر سخنی سخت. اگر بیند عمود بر کسی زد، دلیل که سخنی به آن کس بگوید. اگر عمودِ خود را آهنین بیند، دلیل که از پادشاه قوت یابد. اگر بیند عمود او ضایع شد، تاویلش به خلاف این بود. - محمد بن سیرین

دیدن عمود در خواب بر سه وجه است. اول: مردی راست. دوم: سخنهای سخت. سوم: مهتری بزرگ زاده - امام جعفر صادق علیه السلام

آهنی: با سیه‌دل چه سود گفتن وعظ؟ / نرود میخ آهنین در سنگ (سعدی: ۹۳)،

(ریاضی) خطی که با خط دیگر تشکیل زاویۀ قائمه می‌دهد،
[قدیمی] ستون، پایه،
[قدیمی] ستون خانه،
[قدیمی] گرز، گرز آهنی،
[قدیمی] رئیس، سرور،
[قدیمی] بزرگ قوم،

آهنین. [هََ] (ص نسبی) (از پهلوی آسی نان) منسوب به آهن. از آهن:
صف دشمن ترا ناستد پیش
ور همه آهنین ترا باشد.
شهید بلخی.
آنجا که پتک باید خایسک بیهده ست
گوز است خواجه سنگین مغز، آهنین سفال.
منجیک.
به شاهراه نیاز اندرون، سفر مسگال
که مرد کوفته گردد بدان ره اندر سخت
وگر خلاف کنی طَمْع را و، هم بشوی
بدرّد ار به مثل آهنین بودهملخت.
کسائی.
از این مرز تا مرز ایران زمین
کنم روی هامون همه آهنین.
فردوسی.
بدو گفت بر من نیاری گزند
اگر آهنین کوه گردی بلند.
فردوسی.
زمین آهنین شد هوا لاجورد
به ابر اندر آمد سر تیره گرد.
فردوسی.
بکشتند چندان که روی زمین
شد از جوشن کشتگان آهنین.
فردوسی.
یکی نغز تابوت کرد آهنین
بگسترد فرشی ز دیبای چین.
فردوسی.
اگر باره ٔ آهنینی بپای
سپهرت بساید نمانی بجای.
فردوسی.
بپای پست کند برکشیده گردن شیر
بدست رخنه کند لاد آهنین دیوار.
عنصری.
چو دیلمان ِ زره پوش شاه، مژگانش
به تیز زوبین، بر پیل ساخته خنگال
درست گوئی شیران آهنین چرمند
همی جهانند از پنجه آهنین چنگال.
عسجدی.
چه برخیزد از خود آهن ترا
چو سر آهنین نیست در زیر خود؟
عطار.
با سیه دل چه سود گفتن وعظ
نرود میخ آهنین بر سنگ.
سعدی.
سست بازو بجهل می فکند
پنجه با مرد آهنین چنگال.
سعدی.
- آهنین جان، ستم بر. جفابر. سخت جان.
- آهنین جگر، دلاور.
- آهنین رگ، پرزور. دلاور.

عمود. [ع َ] (ع اِ) ستون خانه. (منتهی الارب). آنچه از قبیل خانه بر آن استوار گردد. تیرآهن. (از اقرب الموارد). ج، آعمِده، عَمَد، عُمُد. (منتهی الارب) (اقرب الموارد):
زده بر سرکوه چار از عمود
سرش تا به ابر اندر از چوب عود
بدان هر عمود آشیانی بزرگ
نشسته بر او سبز مرغی سترگ.
فردوسی.
زمینش همه صندل و چوب عود
ز جزع و ز پیروزه او را عمود.
فردوسی.
شهرکی ساخت بنیاد آن از سنگ و ارزیز و عمودهای آهن. (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 96). || چوب خیمه. (ناظم الاطباء). || مهتر. (منتهی الارب). سید وسرور. (از اقرب الموارد). پیشوای قوم. || خط پشت شمشیر. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). || پیغام کننده ٔ لشکر. (منتهی الارب). رسیل لشکر. (از اقرب الموارد). || آنکه در جنگ موافقت او کنند. (منتهی الارب). || رگی است درشکم از استخوان دامن سینه تا قریب ناف. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). رگی که ممتد میگردد از استخوان قص تا نزدیک ناف. (ناظم الاطباء). || رگی که به جگر آب میرساند. (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). || معظم و قوام گوش. (منتهی الارب).معظم گوش. (از اقرب الموارد). || مرد سخت غمناک. (منتهی الارب). شخصی که بشدت غمناک باشد. (ازاقرب الموارد). || هر دو پای شترمرغ. || چوب ایستاده که بر آن چرخ چاه گذارند. || عمودالبطن، پشت. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد): ضربه علی عمود بطنه، بر پشت او زد. (از اقرب الموارد). || عمودالسَّحْر، رگ دل. (منتهی الارب). رگی است در قلب که هرگاه قطع شود باعث مرگ شخص می گردد. وَتین. (از اقرب الموارد). || استقاموا علی عمود رأیهم، ثابت ماندند بر رأی و طوری که تکیه داشتند بر آن. (از منتهی الارب). بر رأی خود پابرجا ماندند، چنانکه بر آن اعتماد داشته باشند. (از اقرب الموارد). || عمودالصبح، روشنی صبح: سطع عمودالصبح (منتهی الارب)، روشنی صبح طلوع کرد. رجوع به عمود صبح شود. || عموداللسان، میانه ٔ زبان در طول. (ازتاج العروس). || آلت تناسل. (ناظم الاطباء):
عمود رخش را سازند قبله
نهندآنگاه تهمت بر تهمتن.
خاقانی.
|| گرز. (ناظم الاطباء):
به تیغ و عمود و به گرز گران
چنان چون بود رسم گنداوران.
فردوسی.
طبقهای زرین پر از مشک و عود
دو نعلین زرین و جفتی عمود.
فردوسی.
چو گیو اندر آن زخم او بنگرید
عمودی گران از میان برکشید.
فردوسی.
بجز عمود گران نیست روز و شب خورشش
شگفت نیست از او گر شکمش کاواک است.
لبیبی.
چون زند بر مهره ٔ شیران دبوس شصت من
چون زند بر گردن گُردان عمود گاوسار.
منوچهری.
همه ٔ غلامان سرایی جمله با تیر و کمان و عمودهای زر و سیم پیاده در پیش برفتند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 282). امیر دریازید و عمود بیست منی بر سینه زد. (تاریخ بیهقی ص 112). غلامی سیصد از خاصگان... ایستادند با جامه های فاخر و کمرهای زر و عمودهای زرین. (تاریخ بیهقی ص 290). عمودی بر سر او زد و بر جای بکشت. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 46).
جایی که عمود و خنجر آمد
آنجا چه نفس توان برآورد.
خاقانی.
ز عقدهای سپیچ بهاری و سالو
عمودها همه افراشتند در کرو فر.
نظام قاری (ص 17).
|| شاهین ترازو. (ناظم الاطباء):
مرغ از چه زد شناعت بر صبح راست خانه
کو در عمود سیمین دارد ترازوی زر.
خاقانی.
|| خط و یا سطحی که چون مستقیماً بر خط و یا سطح دیگری فرودآید، تشکیل دو زاویه ٔ قائمه در طرفین خود بدهد. (از ناظم الاطباء).
- عمود شدن بر؛ بطور عمود فرودآمدن.
- عمود کردن بر، بطور عمود فرودآوردن.
|| شعبه ٔ اصلی رود، چون عمود نیل و عمود دجله. (از یادداشت مرحوم دهخدا). رود طبیعی که از او شاخه های بسیار بردارند و او همی رود تا به دریا یا بطیحه ای رسد، عمود رود است، چون فرات. (از حدود العالم چ دانشگاه ص 38):
کشیده عمود آن شتابنده رود
از آن کوه میناوش آمد فرود.
نظامی.

عمود. [ع َ] (اِخ) جای بلند مستطیل شکلی است که آبی متعلق به بنی جعفر در کنار آن است. (از معجم البلدان).

(صفت) منسوب به آهن ساخته از آهن آهنین: ظروف آهنی مجسمه آهنی.

ستون، پایه، گرز، شاهین ترازو، رییس و سرور قوم. [خوانش: (عَ) [ع.] (اِ.)]

Erect, Perpendicular, Square, Mace, Upright, Vertical

مشبک

ستون , یکپارچه , تکسنگی , دارای یک سنگ , پایه , جرز , رکن , ارکان , ستون ساختن , میله , استوانه , بدنه , چوبه , قلم , سابقه , دسته , چوب , تیر , پرتو , چاه , دودکش , بادکش , نیزه , خدنگ , گلوله , تیرانداختن , پرتو افکندن

عَمُودْ، ستون-پایه-تکیه گاه-مهتر و بزرگ قوم- فرمانده (در ارتش)، بسیار محزون و اندوهگین- خط قائم (جمع:عُمُد-عَمَد -اَعْمِدَه)،

236